Szkice Legnickie spis treści t. 1-43

Zawartość XXXIV tomu „Szkiców Legnickich”

Na zawartość XXXIV tomu „Szkiców Legnickich” złożyły się artykuły członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Legnicy, jak i autorów spoza TPN, w tym pięciu debiutujących na łamach tego wydawnictwa.

Przesłanką doboru autorów i tematyki było, z jednej strony, utrzymanie walorów naukowych periodyku; z drugiej zaś strony, kontynuowanie procesu kształtowania pamięci historycznej społeczności lokalnej i stwarzanie warunków do dyskusji nad istotnymi problemami społecznymi. Ich adresatem są  nie tylko środowiska historyków czy publicystów profesjonalnych, ale również szersze kręgi inteligencji (nie tylko legnickiej) i młodzież.

Zasadniczą część tomu tworzą dwa działy: „Studia i materiały” oraz dział zatytułowany – „Pobyt i wyjście wojsk radzieckich z Legnicy (1945 – 1993)”. Studia i materiały” obejmują pięć pozycji niewątpliwie istotnych w sensie poznawczym. Są wyrazem kontynuacji działalności edytorskiej, związanej z badaniami nad wcześniejszymi i niedawnymi dziejami Legnicy i okolic. Dział otwiera artykuł W. Łaszewskiego, pokazujący specyfikę badań archeologicznych ma polach Bitwy Kaczawskiej, której dwusetną rocznicę obchodzimy w tym roku. Kolejny artykuł autorstwa M. Makucha, który z zainteresowaniem zostanie przyjęty nie tylko przez miłośników sztuki medalierskiej, poświęcony jest pamiątkowym medalom legnickim okresu pruskiego. Szerokie kręgi czytelników zainteresuje tekst M. Kotlińskiej, opisujący dzieje żydowskiego cmentarza (kirkutu) w Legnicy oraz związanej z nim historii Żydów na terenie miasta od czasów średniowiecznych aż do I połowy XX wieku. Następny artykuł przynosi najnowsze wyniki badań R. Stępnia nad dziejami szkolnictwa niemieckiego w Legnicy i na Dolnym Śląsku. Dział pierwszy „Szkiców Legnickich” zamyka obszerny artykuł C. Kowalaka, stanowiący podsumowanie jego wieloletnich badań nad losami powstańców wielkopolskich, którzy po drugiej wojnie światowej zamieszkali w Legnicy.

Główna zawartość XXXIV tomu „Szkiców Legnickich” poświęcona jest 20. rocznicy wyjścia wojsk radzieckich z Legnicy. Publikowane w nim artykuły ukazują trudny proces „scalania” Legnicy po wyjeździe Rosjan, zagospodarowywania przejętych terenów i obiektów; dokonują próby interpretacji i wyjaśnienia różnorakich obrazów „małej Moskwy” zakodowanych w pamięci legniczan..

Część merytoryczną działu, na który składają się trzy teksty, otwiera artykuł M. Kubasik prezentujący ogólne przemiany, jakie zaszły w mieście w ostatnich dwóch dekadach ze szczególnym uwzględnieniem procesu przekształcania terenów proradzieckich i ponownego włączania ich w przestrzeń publiczną. Z kolei Z. Grębecka opisuje założenia projektu badawczego realizowanego w ramach warsztatu etnograficznego prowadzonego w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, a od 2011 roku także w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki pt. „Legnica – pamięć podzielonego miasta”. Natomiast M. Jackowski kompetentnie opisuje obraz czerwonoarmisty od strony jego typowego umundurowania i wyposażenia.

Wyodrębnioną częścią tego działu są wspomnienia Polaków i Rosjan z czasów, kiedy Legnica była „Małą Moskwą”. Są one wartościowym źródłem wiedzy, z jednej strony, o codziennym życiu rodzin oficerskich w garnizonie legnickim, ich widzeniu Polski i stosunków z mieszkańcami Legnicy; z drugiej zaś strony prezentują postrzeganie Rosjan przez Polaków w różnych sytuacjach życiowych, prywatnych i oficjalnych. Część wspomnieniową zamyka emocjonalna relacja J. Koszmidera z wyprawy do „zakazanej” przez 48 dzielnicy – „Kwadratu”, która miała miejsce 17 września 1993 roku, dzień po opuszczeniu Legnicy przez ostatnich żołnierzy Federacji Rosyjskiej.

Nie mniej interesujące materiały zawiera dział „Informacje i omówienia”. Czytelnik znajdzie w nim dobrze udokumentowany artykuł B. Rodaka o współpracy Legnicy z Wuppertalem. Jest on interesującym przyczynkiem do refleksji nad przesłankami przełamywania historycznych barier pomiędzy Polakami i Niemcami na Ziemiach Odzyskanych. Drugi artykuł tego działu, autorstwa H. Zdziech - Ogrodnika miejskiego, prezentuje prace nad historyczną rekonstrukcją Parku Miejskiego, zniszczonego przez huragan w 2009 roku. Opisywane zmagania o przywrócenie parkowi klimatu dziewiętnastowiecznej stylistyki mają charakter unikalny, podobnie jak i wnikliwy tekst o tym procesie. „Informacje i omówienia” zamyka artykuł Z. Maksymowicz, który można zadedykować wszystkim zainteresowanym „preparatami ekologicznymi”, „medycyną naturalną”, „naturalnymi metodami leczenia”, itd. Traktuje bowiem o mało znanej  historii pastylek z glinki leczniczej, spopularyzowanych na Śląsku  przez strzegomskiego lekarza. Ośrodkiem wydobycie tej glinki i produkcji pastylek była także Legnica.

Całość prezentowanego tomu (bogato ilustrowanego zdjęciami) zamykają tradycyjnie omówienia książek istotnych dla poznawania dziejów miasta i wydarzeń kształtujących jego postrzeganie na świecie oraz „Kronika”. Mamy nadzieję, że wzbogaci on wiedze o mieście, a także przyczyni się do rozbudzenia zainteresowania omawianymi kwestiami w różnych kręgach odbiorców.

Tom XXXIV „Szkiców Legnickich” ukazuje się dzięki wsparciu finansowemu Prezydenta Miasta Legnicy, za co serdecznie dziękujemy.

Wojciech Kondusza