Szkice Legnickie spis treści t. 1-43

Tom 37

SZKICE LEGNICKIE XXXVII

Pod redakcją

WOJCIECHA KONDUSZY

Legnica 2016

RADA REDAKCYJNA

Grzegorz Chmielowski, Anna Gątowska,

Wojciech Kondusza (przewodniczący), Maciej Zalewski

PROJEKT WINIETY TYTUŁOWEJ

Radosław Miśta

REDAKCJA WYDAWNICZA

Maciej Zalewski

DTP

Radosław Miśta

Na okładce wykorzystano fotografię A. Wacławka zamieszczoną w „Wiadomościach Legnickich”

z dnia 6.11.1956 r.

Tłumaczenie streszczeń na j. niemiecki – Artur Białachowski

ADRES REDAKCJI

59-220 Legnica, ul. Lotnicza 26

www.tpn.legnica.pl

Wydawnictwo dotowane przez Prezydenta Miasta Legnicy

© Copyright by Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy

PL ISSN 0137-5326

DRUK

Drukarnia POLDRUK S. C. Józef Grzywa, Marek Kawka

Od redakcji

XXXVII tom „Szkiców Legnickich”, który oddajemy w Państwa ręce, składa się z trzech zasadniczych części. Pierwsza zatytułowana „Studia i materiały”, zawiera teksty poświęcone różnym aspektom historii miasta, zarówno dawnej, jak i współczesnej, a także aktualnym zagadnieniom jego funkcjonowania. Można w niej wyróżnić trzy tematy wiodące. Artykuły otwierające tom prezentują nowe źródła i wyniki badań archeologicznych w Legnicy. Jeden z nich, autorstwa Stanisława Firszta, poświęcony jest złotemu krzyżykowi odkrytemu w legnickim grodzie (dzisiaj Zamek Piastowski), zaliczanemu do najcenniejszych i najciekawszych wczesnośredniowiecznych zabytków ruchomych nie tylko na Śląsku.

Kolejne artykuły tego działu związane są z pierwszymi powojennymi latami miasta i obecnością w jego przestrzeni garnizonu radzieckiego. Na szczególną uwagę zasługuje artykuł Jurija Asaułowa, który na podstawie odkrytych przez siebie dokumentów źródłowych w archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej podejmuje kwestie zadań radzieckiej komendantury wojennej w zakresie zaprowadzania ładu i porządku w mieście, normalizacji życia społecznego i gospodarczego oraz współpracy radzieckiej administracji wojskowej z władzami polskimi w rozwiązywaniu problemów polskiej ludności Legnicy w latach 1945-1946.

W pierwszej części zamieszczone zostały także materiały związane z obchodzonym w tym roku jubileuszowym dwusetnej rocznicy urodzin Benjamina Bilsego, wybitnego legnickiego muzyka, kompozytora i dyrygenta oraz funkcjonowaniem legnickiego samorządu. Niezwykle ważnemu problemowi zarządzania strategicznego gminą poświęcony jest tekst Franciszka Krawczyszyna, a doświadczeniom samorządu legnickiego w realizacji ustawy o dostępie do informacji publicznej artykuł Zbigniewa Wróblewskiego.

Część druga tomu, zatytułowana „Polska i Polacy 1956. Nadzieje i złudzenia” prezentuje w rozwiniętej postaci wypowiedzi z konferencji naukowej pod tym samym tytułem, zorganizowanej przez Towarzystwo Nauk i stowarzyszenie „Pamięć i Dialog”. Ujmują one całościowo i koherentnie istotne zagadnienia dotyczące pierwszego i zarazem głębokiego kryzysu społeczno-politycznego w historii Polski Ludowej (także w krajach tzw. Obozu socjalistycznego), który stał się początkiem kryzysu systemowego, erozji ustroju społecznego zwanego demokracją ludową. Obiektywne spojrzenie na wydarzenia 1956 r. wynika zarówno z potrzeby poznania przyczyn masowego sprzeciwu wobec reżimu, który ukształtował się w Polsce w końcu lat 40., jak i potrzeby przeciwstawienia się nowej ideologizacji i instrumentalizacji historii najnowszej Polski, która tym wydarzeniom próbuje nadać sens dostosowany do potrzeb bieżącej walki politycznej. Spośród tekstów zamieszczonych w tym dziale wyróżnić należy artykuł M. Kubasik i Marka Żaka (Złota legnicka jesień), gdyż po raz pierwszy w literaturze przedmiotu, opierając się na nowych materiałach archiwalnych, przedstawia się tu w szerokim kontekście krajowym i lokalnym przebieg wydarzeń 1956 r. w Legnicy.

Szanownym Czytelnikom polecamy również materiały zawarte w części zatytułowanej „Omówienia i recenzje”. Znajdą w niej m.in. błyskotliwy tekst Zbigniewa Kraski o życiu, działalności i imponującej twórczości plastycznej legnickiego artysty Henryka Jana Bacy oraz artykuł Rogera Piaskowskiego o 27. Wystawie Plastyki Zagłębia Miedziowego. Zapraszamy także do zapoznania się z recenzjami „legnickich” książek, które pokazują nowe kierunki i możliwości badań dziejów miasta.

Mamy nadzieję, ze artykuły, omówienia i recenzje zawarte w niniejszym tomie „Szkiców Legnickich” zainteresują szerokie grono Czytelników i w sposób istotny wzbogacą wiedzę o mieście.

Tom XXXVII „Szkiców Legnickich” ukazuje się dzięki wsparciu finansowemu Prezydenta Miasta Legnicy, za co serdecznie dziękujemy.

Wojciech Kondusza

Spis treści

W. Kondusza - Od redakcji

STUDIA I MATERIAŁY

W. Łaszewski – Nowe źródła archeologiczne do badania dziejów kościoła pw. św. Jana

S. Firszt – Złoty krzyżyk z piastowskiego grodu w Legnicy

M. Makuch – Benjamin Bilse (1816-1902) i jego orkiestra

J. Asułow – Działalność administracji wojennej Północnej Grupy Wojsk w Legnicy

W. Kondusza – Totalistyczny model wychowania żołnierzy Północnej Grupy Wojsk

F. Krawczyszyn – Zarządzanie rozwojem Legnicy w ujęciu controllingu strategicznego rozwoju gminy

Z. Wróblewski – Dostęp do informacji publicznej z uwzględnieniem doświadczeń samorządu legnickiego na szczeblu gminy

E. Łaborewicz – „Polski zasób” Archiwum Państwowego w Legnicy. Źródła archiwalne do badań nad współczesną historią Legnicy

J. Zielińska, M. Woźniakiewicz – Edukacja statystyczna dzieci i młodzieży

1956 ROK. WYDARZENIA. STRACONE ZŁUDZENIA

S. Dąbrowski – Sytuacja polityczna w Polsce w okresie II-XI 1956 r.

R. Żeleźny – Cele strategiczne władz politycznych w Polsce w 1956 r. (Metody działania). Zarys

K. Jaworska – Kościół katolicki i organizacje społeczno-religijne wobec sytuacji w Polsce w latach 1956-1958

M. Żak – Rok 1956 na łamach prasy lokalnej Dolnego Śląska

M. Kubasik, M. Żak – Złota legnicka jesień

 

OMÓWIENIA, RECENZJE

Z. Kraska – Henryka Jana Bacy opus magnum

R. Piaskowski – O sztuce w Legnicy

U. Büntgen, N. Di Cosmo. Climatic and environmental aspects of the Mongol withdrawal from Hungary in 1242 CE. (opublikowane w Internecie 26.05.2016 r. http://www.nature.com/articles/srep25606), streszczenie – rec. W. Łaszewski

M. Makuch, Sekrety Legnicy – rec. M. Juniszewski

M. Makuch, Legnica w kolorze miedzi. 60 lat Huty Miedzi „Legnica”, Legnica 2015, ss. 302, il. Kolorowe i czarno-białe (441) – rec. T. Stolarczyk

D. Czarnecka, ,Pomniki wdzięczności” Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej, wyd. Instytutu Pamięci Narodowej, Warszawa 2015, ss. 543. – rec. M. Żak

R. Primke, M. Szczerepa, W. Szczerepa, Legnica 1945, Archiwum-System, Jelenia Góra 2016 – rec. W. Morawiec

KRONIKA

Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Legnicy za rok 2015 -A. Gątowska

Z ŻAŁOBNEJ KARTY

Jürgen Gretschel (7 marca 1941-23 października 2016) – W. Kondusza

Eugeniusz Janas (7 stycznia 1927-23 kwietnia 2015) – C. Kowalak