Szkice Legnickie spis treści t. 1-43

Tom 38

SZKICE LEGNICKIE XXXVIII

Pod redakcją

WOJCIECHA KONDUSZY

Legnica 2017

RADA REDAKCYJNA

Grzegorz Chmielowski, Anna Gątowska,

Wojciech Kondusza (przewodniczący), Maciej Zalewski

REDAKCJA WYDAWNICZA

Maciej Zalewski

DTP, PROJEKT OKŁADKI

Radosław Miśta

PROJEKT WINIETY TYTUŁOWEJ

Zenon Dytkowski

Na okładce wykorzystano fotografię F. Grzywacza

Tłumaczenie streszczeń na j. niemiecki – Artur Białachowski

 

Wydawnictwo dotowane przez Prezydenta Miasta Legnicy

 

© Copyright by Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy

PL ISSN 0137-5326

ADRES REDAKCJI

59-220 Legnica, ul. Lotnicza 26

www.tpn.legnica.pl

DRUK

Drukarnia POLDRUK S. C. Józef Grzywa, Marek Kawka

Od redakcji

Przedstawiamy Szanownym Czytelnikom już 38 tom „Szkiców Legnickich”, rocznika wydawanego przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy. Tom zawiera materiały z różnych kręgów tematycznych, a dominuje wśród nich grupa tekstów poświęconych wielu aspektom dziedzictwa kulturowego, historycznego i architektonicznego miasta oraz okolic.

Podejmują one m.in. zagadnienie mało wykorzystanego potencjału ekspozycyjnego reliktów Zamku Piastowskiego w Legnicy, (którego wartość wciąż właściwie nie istnieje w świadomości legniczan i mieszkańców regionu) historię legnickiej dzielnicy Tarninów w drugiej połowie XIX i na początku XX w. oraz fenomen kultury malowideł Piotra Wróblewskiego na ścianach kościoła św. św. Piotra i Pawła w Chojnowie.

Artykuły i dokumenty poświęcone polichromii Wróblewskiego, stanowiące dominantę tematyczną tej grupy tekstów, są próbą opisania i interpretacji tego dzieła, ukazują jego unikatowe wartości artystyczne, ideowe, edukacyjne i promocyjne. „Szkice” przypominają w ten sposób – szczęśliwie wygasły – spór, jaki wywołał zamiar zamalowania dzieła Wróblewskiego. Przypominają nie po to, by na nowo rozpalić ten „konflikt lokalny”, ale by zgodnie ze swoją misją dać głos wyważonym wypowiedziom naukowym. Przy okazji ujawnia się raz jeszcze prawda, dla historyków sztuki banalna, że stajemy często przed trudnym wyborem, co chronić. Ilość cennych nawarstwień w niektórych zabytkach może powodować nierozwiązalne problemy, ortodoksyjny „ochroniarz” każdym z wyborów narazi się na zarzut barbarzyństwa. Przypadek malowideł chojnowskich jest klinicznym przykładem na to, jak brutalna ingerencja w historyczną tkankę (bo tak niewątpliwie było) po latach zamienia się w atut – nie dość, że powstało dzieło artystycznie niebanalne, to obrosło w historyczny kontekst. Emocje, jakie wzbudza w odbiorcach, mogą tylko wzmacniać jego wartość – wszak o zaangażowanego odbiorcę swego dzieła modli się każdy artysta. A jeżeli już o modlitwie mowa, po latach publicystyczny kontekst dzieła staje się czytelny niemal wyłącznie dla historyków, a zwyciężają jego funkcje konfesyjne. Tak też niewątpliwie będzie w tym przypadku…

Odrębny krąg tematyczny tworzą artykuły poświęcone różnym aspektom dziejów Legnicy. Poruszają, m.in. problemy związane z nazewnictwem ulic powojennego miasta, formowaniem się pierwszych oddziałów milicji w latach 1945-1948 oraz sposobami upamiętnienia osób i wydarzeń ważnych dla społeczności lokalnej.

Kilka następnych artykułów, oprócz malowideł chojnowskich, podejmuje tematykę wychodzącą poza lokalność: dostarczają one wiedzy na temat wyników badań średniowiecznego Chojnowa, związków Piastów legnicko-brzeskich z rodem Schaffgotschów i zjawisk subkulturowych w jednostkach Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Dział „Studiów i materiałów” zamykają dwa artykuły, jeden poświęcony ewolucji struktury i zarządzania Urzędem Miasta Legnicy, drugi dynamice rozwoju Legnicy w latach 2005-2016.

Tradycyjnie tom został wzbogacony o wspomnienia i relacje. Czytelnicy zapewne z zainteresowaniem zapoznają się z historią legendarnego „Parnasika”, dziejami funkcjonującego w Legnicy muzeum pieniędzy Unii Europejskiej oraz wspomnieniami kresowiaka o Legnicy końca lat 40. i 50.

W dziale recenzji, również tradycyjnie, prezentujemy nowe publikacje istotnie poszerzając naszą wiedzę o najnowszej historii miasta i regionu.

Wyrażamy nadzieję, że tak pomyślana struktura tematyczna tomu dostarczy satysfakcji różnym odbiorcom i jednocześnie otworzy nowe przestrzenie badawcze i dyskusyjne.

Pragniemy serdecznie podziękować wszystkim autorom, a także tym, których praca przyczyniła się do wydania niniejszego tomu. Szczególnie dziękujemy prof. Mieczysławowi Stecowi za udostępnienie dokumentacji, która pozwoliła przygotować blok materiałów o polichromii chojnowskiej fary i Franciszkowi Grzywaczowi, który ją profesjonalnie sfotografował.

Dziękujemy również Tadeuszowi Krzakowskiemu Prezydentowi Miasta Legnicy, Janinie Mazur Staroście Powiatu Legnickiego, Janowi Serkiesowi Burmistrzowi Chojnowa, Ryszardowi Pękale prorektorowi Wyższej Szkoły Medycznej w Legnicy, Antoninie Trawnik z Towarzystwa Miłośników Legnicy, Jarosławowi Kadeckiemu z Pracowni Projektowania i usług Inwestycyjnych „Alfa” oraz Archeologicznej Pracowni Badawczej „VERBA” za wsparcie finansowe wydania 38 tomu „Szkiców Legnickich”

Wojciech Kondusza

 

Spis treści

W. Kondusza - Od redakcji

STUDIA I MATERIAŁY

W. Łaszewski – Archeologiczne badania średniowiecznego Chojnowa realizowane przez Archeologiczną Pracownię Badawczą VERBA

S. Firszt – Skutki jednego ślubu z 1620 roku na zamku w Legnicy

J. Szewczyk – Potencjał ekspozycyjny reliktów Zamku Piastowskiego w Legnicy

M. Kot-Łazarz – Tarninów. Urbanistyka i architektura legnickiej dzielnicy w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku

MALOWIDŁA ŚCIENNE PIOTRA WRÓBLEWSKIEGO W CHOJNOWIE

M. Łagoda – „Droga Krzyżowa” Piotra Wróblewskiego w kościele pw. św. św. Piotra i Pawła w Chojnowie – szkic sylwetki artysty i dzieła na tle epoki, w której tworzył

Z. Kurzeja – Sprawa chojnowskich malowideł Piotra Wróblewskiego

R. Piaskowski – Pasja według Piotra Wróblewskiego w Chojnowie.

 Decyzja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Z POWOJENNYCH DZIEJÓW MIASTA

M. Makuch – Wladysław Dybowski. Szkic do portretu

M. Żak – Na straży „Małwj Moskwy”. Powstanie Milicji Obywatelskiej w Legnicy i w powiecie legnickim (1945-1948)

W. Kondusza – Żołnierska „diedowszczina” („fala”) jako zjawisko subkulturowe w jednostkach Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej/Rosyjskiej

 

M. Juniszewski – Hodonimy powojennej Legnicy

C. Kowalak – Pomniki i tablice pamiątkowe w Legnicy w latach 2013-2017. Suplement

R. Lipiec – Zmiany w Urzędzie Miasta Legnicy w okresie funkcjonowania reformy samorządowej. Wybrane aspekty

F. Krawczyszyn – Dynamika rozwoju Legnicy na progu nowego tysiąclecia w ujęciu statystycznym

WSPOMNIENIA, RELACJE

T. Sznerch – Legnicki „Parnasik”

R. Grajek – Piętnastolecie Muzeum Pieniędzy Unii Europejskiej w Zespole Szkół Elektromechanicznych w Legnicy

H. Palczak – Wspomnienia z lat młodości

A. Trawnik – Towarzystwo Miłośników Legnicy Pro Legnica w latach 2005-2017

RECENZJE

T. Włodarczyk, Z historii Żydów w regionie legnickim” – rec. M. Juniszewski

M. Kubasik, M. Żak, Legnica w 1956 roku – rec. M. Juniszewski

R. Piaskowski, W. Morawiec, Druga twarz Liegnitz. Eseje o architekturze Legnicy końca XIX wieku – rec. M. Kot-Łazarz

B. Halicka, Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-1948 – rec. M. Żak

KRONIKA

Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Legnicy za rok 2016 -W. Łaszewski